Kur dëgjon pyetjen “Cili vend nuk e njeh pavarësinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës?”, mendja shkon menjëherë tek rivalë të mëdhenj gjeopolitikë si Kina, Rusia apo Koreja e Veriut.
Por përgjigjja është krejt ndryshe: bëhet fjalë për Butanin – një mbretëri të vogël budiste të fshehur në zemër të Himalajeve, shpesh e cilësuar si “vendi më i lumtur në botë”.
Edhe pse SHBA shpalli pavarësinë në vitin 1776 dhe kanë kaluar mbi dy shekuj nga ajo ditë, Butani nuk e ka njohur formalisht këtë fakt. Jo për shkak të ndonjë konflikti politik apo armiqësie, por për arsye që lidhen me një strategji të qëndrueshme neutraliteti dhe ruajtjeje të pavarësisë kulturore.
Tradicionalisht, Butani ka kufizuar marrëdhëniet diplomatike, duke preferuar të shmangë ndërhyrjen e fuqive të mëdha në punët e brendshme. Që prej pranimit në Organizatën e Kombeve të Bashkuara në vitin 1971, mbretëria ka zgjedhur të mos vendosë marrëdhënie të drejtpërdrejta diplomatike me asnjë nga pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së – Shtetet e Bashkuara, Kina, Rusia, Franca dhe Britania e Madhe.
Marrëdhëniet e saj zyrtare kufizohen kryesisht me fqinjët e afërt si India, Nepali dhe Bangladeshi. India, në veçanti, luan një rol kyç në politikën e jashtme dhe mbrojtjen e Butanit, duke qenë partneri i tij më i madh strategjik dhe ekonomik. Megjithatë, kjo politikë nuk e ka izoluar plotësisht vendin. Butani ka një mision të përhershëm pranë OKB-së në Nju Jork dhe mban kontakte joformale miqësore me shumë vende të botës, përfshirë edhe SHBA-në.
Ky qëndrim është pjesë e një filozofie më të gjerë shtetërore për të ruajtur identitetin kulturor, traditat budiste dhe modelin unik të zhvillimit të njohur si “Lumturia Kombëtare Bruto” – një koncept që mat mirëqenien e popullsisë jo vetëm përmes treguesve ekonomikë, por edhe atyre shoqërorë e mjedisorë.
Ekspertët e diplomacisë e shohin politikën e Butanit si një formë të “neutralitetit aktiv”, ku vendi nuk përfshihet në aleanca të mëdha apo konflikte ndërkombëtare, por fokusohet tek stabiliteti i brendshëm dhe marrëdhëniet e balancuara rajonale.
Edhe pse mungon njohja formale e pavarësisë së SHBA-ve, marrëdhëniet mes dy vendeve konsiderohen miqësore dhe pa tensione – një shembull se si diplomacia mund të ekzistojë edhe jashtë formateve tradicionale të njohjes zyrtare.