Guardian: Ish-ministri i BE për Ramën – “Është tepër i madh për Shqipërinë”, ja kur planifikon të largohet nga posti i Kryeministrit
Një plan i Mbretërisë së Bashkuar për të dërguar azilkërkuesit e refuzuar në “qendra kthimi” në vende të treta tregon se Britania post-Brexit ndodhet “në një pozicion shumë të errët”, – ka deklaruar kryeministri i Shqipërisë.
Në intervistën e tij të parë për median ndërkombëtare që prej udhëheqjes së partisë së tij socialiste drejt një mandati të katërt historik, Edi Rama tha se ideja që Mbretëria e Bashkuar të “kërkonte vende për të hedhur emigrantët” do të kishte qenë e paimagjinueshme një dekadë më parë.
Por kjo ide përputhet me ndryshimin e diskursit publik në Britani pas Brexit-it, ku “ajo që është plotësisht e papranueshme, plotësisht qesharake, plotësisht e turpshme” është bërë e zakonshme, shtoi ai.
E njoftuar muajin e kaluar nga Keir Starmer gjatë një vizite në shtetin ballkanik, skema e “qendrave të kthimit” do të përfshinte qendra në një vend të tretë që do të përpunonin kërkesat e personave që u është refuzuar azili dhe që kanë shteruar të gjitha rrugët ligjore në Mbretërinë e Bashkuar.
“Është një nga ato gjëra që 10 vjet më parë thjesht nuk do të kishin qenë të imagjinueshme… që Britania do të kërkonte vende për të hedhur emigrantët,” tha Rama nga Tirana, kryeqyteti i Shqipërisë.
“Fakti që sot kjo jo vetëm që është e imagjinueshme, por po ndodh, nuk është për shkak se Keir Starmer apo [Rishi] Sunak po bëjnë diçka skandaloze; është për shkak se vendi ndodhet në një pozitë shumë të errët”.
Rama, i njohur për qëndrimet e tij të drejtpërdrejta dhe shpesh kundër rrymës, shprehu zhgënjimin për nivelin e diskursit publik në Mbretërinë e Bashkuar. Si një anglofil i deklaruar, ai tha se i ishte e vështirë ta përballonte këtë.
“Tetëdhjetë për qind e gjërave që thuhen, që shkruhen apo që pranohen si pjesë normale e diskursit në Britaninë e sotme janë gjëra që [para Brexit-it] do të kishin qenë plotësisht të papranueshme, plotësisht qesharake, plotësisht të turpshme,” tha ai.
Nën qeveritë e mëparshme konservatore, marrëdhëniet mes Mbretërisë së Bashkuar dhe Shqipërisë u bënë gjithnjë e më të tensionuara, të errësuara nga kalimet me gomone dhe akuzat për emigrantë të paligjshëm shqiptarë që “pushtonin” brigjet britanike.
Vizita e Starmer në maj – e para ndonjëherë nga një kryeministër britanik – synonte të vendoste marrëdhëniet dypalëshe në një bazë të re. Gjatë qëndrimit në Tiranë, udhëheqësi laburist tha se po zhvilloheshin bisedime “me disa vende” për ngritjen e qendrave të kthimit. Por, në një deklaratë të konsideruar si një qortim i lehtë për të ftuarin e tij, Rama tha në një konferencë të përbashkët për shtyp se Shqipëria nuk do të merrte pjesë në këtë skemë.
Duke kërkuar të sqarojë pozicionin e tij në intervistë, Rama tha se Starmer, një “person shumë korrekt [dhe] shumë i këndshëm”, nuk e kishte bërë kërkesën publikisht dhe as nuk ishte i pari lider britanik që e kishte ngritur këtë çështje në mënyrë joformale. Rama tha se përgjigjja e tij kishte qenë gjithmonë e njëjtë: “Kam qenë i qartë për këtë që kur më pyeti Boris Johnson dhe më pas Rishi… gjithmonë kam thënë jo.” Që Shqipëria kishte rënë dakord më parë për një marrëveshje të ngjashme me kryeministren e Italisë, Giorgia Meloni, ishte ndryshe për shkak të “marrëdhënies shumë të veçantë” mes dy vendeve. Kjo marrëveshje, e cila parashikonte ndalimin e emigrantëve në det dhe dërgimin e shumicës së tyre jo në Itali, por në një qendër pritjeje në Shqipëri ku të përpunoheshin kërkesat për azil, është bllokuar deri tani për shkak të kundërshtimeve ligjore.
Që nga dita kur regjimi brutal stalinist i Shqipërisë ra në vitin 1991, Italia ka qëndruar pranë vendit të tij, tha Rama. Si rezultat, bashkëkombasit e tij kanë një “pikë të dobët” për Romën.
“Praktikisht jemi një vend i përbërë nga dy vende të pavarura… Italia ka qenë aty për ne në çdo moment të errët dhe situatë të vështirë që nga dita që dolëm nga ferri i të qenit Korea e Veriut e Europës,” shtoi ai. “[Ne] kemi një dobësi për Italinë, ndaj kur Italia na kërkon diçka, themi po, pikë.”
Qëndrimi i Ramës përkon me një vetëbesim të ri teksa vendi i vogël, ndër më të varfrit në Europë, po bën hapa që dikur duken të paimagjinueshëm drejt anëtarësimit në BE. Me një ritëm dhe ton tërësisht të ndryshuar, që ai ia atribuon “frymës së re të udhëhequr nga gjeopolitika” të vendimmarrësve europianë pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia, negociatat për anëtarësim janë përshpejtuar, teksa Brukseli më në fund kërkon të përqafojë Ballkanin Perëndimor. Rajoni është parë prej kohësh nga Moska si pjesë e sferës së saj të ndikimit.
Rama, i cili mbush 60 vjeç në korrik, e bazoi fushatën e tij zgjedhore në premtimin se do të vazhdonte përpjekjet për anëtarësimin në Bashkimin Europian. Ai tani beson se negociatat do të përfundojnë deri në vitin 2027 dhe “brenda vitit 2030 do të jemi anëtarë të BE-së”. Shqipëria, e cila iu bashkua NATO-s në vitin 2009, ka qenë kandidate për anëtarësim në BE për më shumë se një dekadë.
“E gjithë qasja ndaj procesit ka ndryshuar në mënyrë dramatike,” tha ai. “Tani ata [BE-ja] janë shumë të etur për të ecur përpara… Me agresionin rus gjithçka ndryshoi, kështu që në një farë mënyre edhe Vladimir Putini e bëri këtë, e bëri Europën shumë më të interesuar për t’u bashkuar.”
Ai sheh një ndikim të ngjashëm në BE edhe nga banori i ri i Shtëpisë së Bardhë dhe është “100% i bindur se zgjedhja e Donald Trump është një gjë e mirë për Europën”. Rama tha se fitorja e Trump e tronditi Europën nga apatia dhe solli “një frymë trazimi” që bota kishte nevojë.
“Mendoj se kur Trump thotë se Zoti e shpëtoi sepse kishte një plan për Amerikën, ai thotë vetëm gjysmën e së vërtetës. Zoti e shpëtoi sepse kishte një plan edhe për Europën, për ta zgjuar atë,” tha ai.
Më vonë gjatë këtij viti, piktori shqiptar që u bë kryeministër do të nisë një tur falënderimi në komunitetet e diasporës, të cilat, për herë të parë, patën mundësinë të votonin në zgjedhjet e muajit të kaluar, duke ndihmuar që ai të sigurojë një fitore dërrmuese. Mendohet se vetëm në Greqi jetojnë më shumë se 500,000 shqiptarë etnikë. Shpresa e Ramës është që t’i tërheqë ata të kthehen në atdhe “sepse tani pagat tona janë shumë pranë [atyre në] Greqi dhe është shtëpia.”
Por kryetari i Partisë Socialiste, me një shtatlartësi prej 2.01 metrash, dikur basketbollist në rini, ka edhe kritikët e tij. Akuzat për korrupsion në shoqërinë shqiptare janë të përhapura. Po ashtu janë edhe akuzat për autoritarizëm në rritje – Rama do të jetë udhëheqësi që qëndron më gjatë në pushtet që nga Enver Hoxha, ish-diktatori brutal i vendit – megjithëse këto akuza cilësohen si qesharake nga admiruesit dhe zyrtarët në Bruksel.
Një ish-ministër i BE-së tha: “Edi është më i madh se vetë jeta. Problemi i tij është se është shumë i madh për vendin e tij, dhe nuk i referohem vetëm shtatlartësisë”.
Nëse Shqipëria do të arrinte të anëtarësohej në BE, Rama tha se kjo do të ishte “momenti i duhur dhe më i mrekullueshëm për t’ia kaluar stafetën dikujt tjetër”. Do të ishte një arritje personale, por gjithashtu do të “ndihmonte Europën të ishte më pak e mërzitshme dhe më e ndritshme”.